ائیلملیک باغلامالار: «دیغی٬ دیگی٬ دۇغو٬ دۆگو»
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
«دیغی٬ دیگی٬ دۇغو٬ دۆگو - dığı, diyi, duğu, düyü»
بۇ اکلرله ائیلملیک باغلامالار دۆزلدنده اوْنلارا مۆطلق بیتیشن شخص عوضلیکلری و اوْندان سوْنرا «کیمی» قوْشماسی ایشلنر. اؤرنکلر:
بۇ اکلرله ائیلملیک باغلامالار دۆزلدنده اوْنلارا مۆطلق بیتیشن شخص عوضلیکلری و اوْندان سوْنرا «کیمی» قوْشماسی ایشلنر. اؤرنکلر:
- گؤردوگون کیمی سؤیله . Gördüyün kimi söylə
- اؤزونو اۆرَکدن اوْلدوغون کیمی گؤستر . Özünü ürəkdən olduğum kimi göstər
- بۇ یاراماز پالتاری آلدیغین کیمی ده تئز سات . Bu yaramaz paltarı aldığın kimi də tez sat
- آپاردیغینیز کیتابی آرخاداشینیزا دا گؤسترین . Apardığınız kitabı arxadaşınıza da göstərin
- دئدیگینه دئییل٬ ائتدیگینه باخ . Dediyinə deyil, etdiyinə bax
- تۇتدوغونو بۇراخدی . Tutduğunu buraxdı
- قازاندیغی کیمی ده خرجلهییر . Qazandığı kimi də xərcləyir
قایناق: معاصیر ادبی آذری دیلی، پروفسور دوقتور محمدتقی زهتابی، آشینا نشریاتی، تبریز ۱۳۷۹
ائیلملیک باغلامالار: «ـانا - ـَنه +دک»
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
«ـانا ana - ـَنه ənə» + دک/ قدر
بۇ اکلر ایله دۆزلن ائیلملیک باغلامالاردان سوْنرا «دک»٬ «قدر» یا دا «کیمی» قوْشمالاریندان بیری گلمهلیدیر. بۇنلار جۆملهنین فرعی ایشینین باشلاندیغی لحظهیهدک اساس ایشین داوامینی بیلدیریر. اؤرنک اۆچون:
بۇ اکلر ایله دۆزلن ائیلملیک باغلامالاردان سوْنرا «دک»٬ «قدر» یا دا «کیمی» قوْشمالاریندان بیری گلمهلیدیر. بۇنلار جۆملهنین فرعی ایشینین باشلاندیغی لحظهیهدک اساس ایشین داوامینی بیلدیریر. اؤرنک اۆچون:
- اۇشاق یاتانادک آناسی اوْنا لایلای دئدی.
- یوْلداشلاریم بیز گلیب چاتانا قدر٬ بۇردا گؤزلهدیلر.
- گلنه قدر دایانمالییام.
- اؤلنهکیمی چالیشماق گرک.
قایناق: معاصیر ادبی آذری دیلی، پروفسور دوقتور محمدتقی زهتابی، آشینا نشریاتی، تبریز ۱۳۷۹
ائیلملیک باغلامالار: «ـاراق٬ ـهرک»
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
«ـاراق٬ ـهرک / araq - ərək»
بۇ اکلر ایله طرز حرکت٬ حال-وضعیت و بعضاً سبب مضمونلو ائیلملیک باغلامالار دۆزَلر. بۇنلار «ـیب»له دۆزلن باغلامالارا گؤره محدود ایشلنر٬ جۆملهنین ائیلمی و خبری اوْلا بیلمز.
بۇنلار سبب ظرفی مضمونو بیلدیرر: «آیدین یوْلداشینین دئییب-گۆلمهسینی ائشیدهرک سئوینیردی.»
بۇنلار بعضاً اساس ائیلمین٬ خبرین زامانینی بیلدیریر: «سن اۆزولمه٬ یات٬ من ده ایشیمی قۇرتاراراق گلرم.»
بۇنلار ساده جۆملهلرده باغیملی همجینس خبر اوْلاندا بیر ایشین اوّلجه باشلانیب بیتدیگینی٬ ایکینجی ایشین /اساس ایشین/ اوْندان سوْنرا باشلاندیغینی بیلدیریر؛ بئلهلیکله ایکی ایشی بیر-بیرینه باغلاییر: «اۇشاق مکتبه قبول ائدیلهرک هوسله اوْخوماغا باشلادی.»
بۇ ائیلملیک باغلامالار بعضاً تابعسیز مۆرکّب جۆملهنین ایچیندهکی بیرینجی جۆملهنی ایکینجی جۆملهیه باغلاماغا خیدمت ائدیر: «آنانین سئوگیسی جوْشاراق بالاسینی برک-برک قۇجوب اؤپدو.»
«ـاراق - ـهرک» اکینین اؤرنکلری اؤنملی اوْلدوغو اۆچون آیری بیر یازیدا یازیلاجاقدیر.
بۇ اکلر ایله طرز حرکت٬ حال-وضعیت و بعضاً سبب مضمونلو ائیلملیک باغلامالار دۆزَلر. بۇنلار «ـیب»له دۆزلن باغلامالارا گؤره محدود ایشلنر٬ جۆملهنین ائیلمی و خبری اوْلا بیلمز.
بۇنلار سبب ظرفی مضمونو بیلدیرر: «آیدین یوْلداشینین دئییب-گۆلمهسینی ائشیدهرک سئوینیردی.»
بۇنلار بعضاً اساس ائیلمین٬ خبرین زامانینی بیلدیریر: «سن اۆزولمه٬ یات٬ من ده ایشیمی قۇرتاراراق گلرم.»
بۇنلار ساده جۆملهلرده باغیملی همجینس خبر اوْلاندا بیر ایشین اوّلجه باشلانیب بیتدیگینی٬ ایکینجی ایشین /اساس ایشین/ اوْندان سوْنرا باشلاندیغینی بیلدیریر؛ بئلهلیکله ایکی ایشی بیر-بیرینه باغلاییر: «اۇشاق مکتبه قبول ائدیلهرک هوسله اوْخوماغا باشلادی.»
بۇ ائیلملیک باغلامالار بعضاً تابعسیز مۆرکّب جۆملهنین ایچیندهکی بیرینجی جۆملهنی ایکینجی جۆملهیه باغلاماغا خیدمت ائدیر: «آنانین سئوگیسی جوْشاراق بالاسینی برک-برک قۇجوب اؤپدو.»
«ـاراق - ـهرک» اکینین اؤرنکلری اؤنملی اوْلدوغو اۆچون آیری بیر یازیدا یازیلاجاقدیر.
قایناق: معاصیر ادبی آذری دیلی، پروفسور دوقتور محمدتقی زهتابی، آشینا نشریاتی، تبریز ۱۳۷۹
ائیلملیک باغلامالار: «ـان - ـَن»
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
بۇ یازێ بۇنون آچێقلامالارێنداندێر: ائیلملیک باغلامالار
«ـان an - ـَن ən + کیمی kimi (ـانا ana - ـَنه ənə + /دک dək /جان can)»
بۇ اکلر ائیلملیک صیفت اکلرینه ده اوْخشاییر٬ آنجاق ائیلملیک باغلاما اوْلاندا بۇنلاردان سوْنرا «کیمی» یا دا نادیر حالدا «دک/ جان» قوْشمالاری ایشلنر. اؤرنک اۆچون «یئتیشن مۆسافیر دینجلدی» جۆملهسینده «یئتیشن» ائیلملیک صیفت اوْلاراق «مۆسافیر» سؤزونو بللی ائدیر. آمّا «یئتیشن کیمی مۆسافیر دینجلدی» جۆملهسینده «یئتیشن» سؤزو ائیلملیک باغلامادیر. بۇ جۆملهنی بئله ده یازماق اوْلار: «یئتیشنهدک/ یئتیشنهجن مۆسافیر دینجلدی».
بۇ ائیلملیک باغلامالار جۆملهنین اساس ایشینین باشلانماسیندان آراسیز اؤنجه بیر ایشین بیتمهسینی بیلدیریر.
اؤرنکلر:
«ـان an - ـَن ən + کیمی kimi (ـانا ana - ـَنه ənə + /دک dək /جان can)»
بۇ اکلر ائیلملیک صیفت اکلرینه ده اوْخشاییر٬ آنجاق ائیلملیک باغلاما اوْلاندا بۇنلاردان سوْنرا «کیمی» یا دا نادیر حالدا «دک/ جان» قوْشمالاری ایشلنر. اؤرنک اۆچون «یئتیشن مۆسافیر دینجلدی» جۆملهسینده «یئتیشن» ائیلملیک صیفت اوْلاراق «مۆسافیر» سؤزونو بللی ائدیر. آمّا «یئتیشن کیمی مۆسافیر دینجلدی» جۆملهسینده «یئتیشن» سؤزو ائیلملیک باغلامادیر. بۇ جۆملهنی بئله ده یازماق اوْلار: «یئتیشنهدک/ یئتیشنهجن مۆسافیر دینجلدی».
بۇ ائیلملیک باغلامالار جۆملهنین اساس ایشینین باشلانماسیندان آراسیز اؤنجه بیر ایشین بیتمهسینی بیلدیریر.
اؤرنکلر:
- یاشار کیتابی اوْخویان کیمی باشا دۆشدو.
- ستّارخان عینالدولهنین باسمینجا گلمهسینی ائشیدن کیمی٬ مۆجاهیدلره حاضیرلیق بۇیوردو.
- آیدین درسینی قۇرتاران کیمی ایزمیر شهرینه کؤچهجکدیر.
- اۇشاق یوْلداشینین هاردا گیزلندیگینی بیلن کیمی گۆلدو.
- دۆشمان اوْوشار آدینی ائشیدن کیمی قوْرخویا دۆشدو.
- سنی گؤرن کیمی عالم منه جنّته دؤنور.
- واقت تاپان کیمی سیزینله بیرلیکده دوْلانماغا چیخاجاغیق.
قایناقلار: معاصیر ادبی آذری دیلی، پروفسور دوقتور محمدتقی زهتابی، آشینا نشریاتی، تبریز ۱۳۷۹
اینترنت
ائیلملیک باغلامالار: «ـاندان٬ ـَندن»
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
بۇ یازێ بۇنون آچێقلامالارێنداندێر: ائیلملیک باغلامالار
«ـاندان٬ ـَندن /یاندان٬ یَندن/ andan, əndən»
بۇ اکلرله دۆزلن ائیلملیک باغلامالار جۆملهنین اساس ائیلمینین کئچمیشده باشلاندیغی زامانی بیلدیریر.
اؤرنکلر:
«ـاندان٬ ـَندن /یاندان٬ یَندن/ andan, əndən»
بۇ اکلرله دۆزلن ائیلملیک باغلامالار جۆملهنین اساس ائیلمینین کئچمیشده باشلاندیغی زامانی بیلدیریر.
اؤرنکلر:
- قارداشیم لیسانسینی آلاندان مَعَلّیم ایشلهییر.
- آیهان مکتبه گلندن من اوْنونلا تانیشام.
- سۇ باشدان آشاندان سوْنرا یا بیر قاریش٬ یا دا بیر آرشین /آتا-بابا سؤزلری/
- آیاقدان دۆشندن سوْنرا یوْل گئتمک دوْغرو دئییلدیر.
قایناق: معاصیر ادبی آذری دیلی، پروفسور دوقتور محمدتقی زهتابی، آشینا نشریاتی، تبریز ۱۳۷۹
ائیلملیک باغلامالار: «ـار-ـماز»
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
بۇ یازێ بۇنون آچێقلامالارێنداندێر: ائیلملیک باغلامالار
«ـار-ـماز/ ـَر-ـمَز» ar-maz ər-məz
ایکینجی اکین بیرلیکده ایشلنمهسیله دۆزلن بۇ ائیلملیک باغلامالار بیر ایشین گؤرولوب قۇرتاردیغی آن ایکینجی بیر ایشین باشلانماسینی بیلدیریر. اکلرین ایکیسی ده عئینی بیر ائیلمه آرتیریلیر؛ بیری دوْغرولاما٬ ایکینجیسی دانما بیلدیریر. بۇنلار زامانی دا٬ حال-وضعیتی ده بیلدیرر. اؤرنکلر:
«ـار-ـماز/ ـَر-ـمَز» ar-maz ər-məz
ایکینجی اکین بیرلیکده ایشلنمهسیله دۆزلن بۇ ائیلملیک باغلامالار بیر ایشین گؤرولوب قۇرتاردیغی آن ایکینجی بیر ایشین باشلانماسینی بیلدیریر. اکلرین ایکیسی ده عئینی بیر ائیلمه آرتیریلیر؛ بیری دوْغرولاما٬ ایکینجیسی دانما بیلدیریر. بۇنلار زامانی دا٬ حال-وضعیتی ده بیلدیرر. اؤرنکلر:
- آیدین ائوه چاتار-چاتماز سۇ ایستهدی.
- سوْلماز آرخاداشینین مکتوبونو اوْخویار-اوْخوماز گۆلدو.
- اؤیرتمن کیلاسا گیرر-گیرمز درسه باشلادی.
- یاشار بؤیوک توْی سسینی ائشیدر-ائشیتمز قاچدی.
- مۆسافیر قاتار دایاناجاغینا چاتار-چاتماز ایکینجی زنگ ده چالیندی.
- ساریشین جوْجوق یئرینه گیرر-گیرمز یوْخلادی.
- اۇشاقلار مئیداندا یاریشا باشلار-باشلاماز یئر تَرپَندی.
قایناق: معاصیر ادبی آذری دیلی، پروفسور دوقتور محمدتقی زهتابی، آشینا نشریاتی، تبریز ۱۳۷۹
ائیلملیک باغلامالار: «میش»
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
بۇ یازێ بۇنون آچێقلامالارێنداندێر: ائیلملیک باغلامالار
«مێش mış, میش miş, مۇش muş, مۆش müş»
بۇ ائیلملیک باغلامالار ائیلمین بۇیوروق فوْرماسیندان دؤرد چئشیدلی «میش» آرتیرماقلا دۆزلیر و زامان٬ حال-وضعیت بیلدیرن ائیلملیک باغلامالار یارادیر. اؤرنک: «منی کاریخدیران بۇ سواللارین جاوابینی آلمامیش گئدن دئییلم. اؤیرنمهمیش بۇردان گئدن دئییلم.»
بیر چۆخ حاللاردا بۇ ائیلملیک باغلامالاردان سوْنرا بیر سوال عوضلیگی ایشلنر. اؤرنک: «گلمیش نه ائدهجکسن؟». «پوْلاد اوْلموش نئچه ایینن چیخار؟ /آتا-بابالار سؤزو/». «یازمامیش نئجه گؤندره بیلر؟». «بیلمیش نه ائده بیلر؟».
بۇ ائیلملیک باغلامالار «ما٬ مه» دانما علامتی ایله ده ایشلنه بیلر. بۇ حالدا بۇنلار «مادان٬ مهدن» ائیلملیک باغلامالاری ایله عئینی معنادا اوْلور. اؤرنک اۆچون:
«مێش mış, میش miş, مۇش muş, مۆش müş»
بۇ ائیلملیک باغلامالار ائیلمین بۇیوروق فوْرماسیندان دؤرد چئشیدلی «میش» آرتیرماقلا دۆزلیر و زامان٬ حال-وضعیت بیلدیرن ائیلملیک باغلامالار یارادیر. اؤرنک: «منی کاریخدیران بۇ سواللارین جاوابینی آلمامیش گئدن دئییلم. اؤیرنمهمیش بۇردان گئدن دئییلم.»
بیر چۆخ حاللاردا بۇ ائیلملیک باغلامالاردان سوْنرا بیر سوال عوضلیگی ایشلنر. اؤرنک: «گلمیش نه ائدهجکسن؟». «پوْلاد اوْلموش نئچه ایینن چیخار؟ /آتا-بابالار سؤزو/». «یازمامیش نئجه گؤندره بیلر؟». «بیلمیش نه ائده بیلر؟».
بۇ ائیلملیک باغلامالار «ما٬ مه» دانما علامتی ایله ده ایشلنه بیلر. بۇ حالدا بۇنلار «مادان٬ مهدن» ائیلملیک باغلامالاری ایله عئینی معنادا اوْلور. اؤرنک اۆچون:
- «سینمامیش شاققیلداییر = سینمادان شاققیلداییر»
- «گؤزونله گؤرمهمیش اینانما = گؤزونله گؤرمهدن اینانما»
- «چای گلمهمیش چیرمالانماسین = چای گلمهدن چیرمالانماسین»
- «یاتمامیش یۇخو گؤروروک = یاتمادان یۇخو گؤروروک»
- «یاغمامیش گۇرولداییر = یاغمادان گۇرولداییر»
بۇنلار ساده جۆملهده زامان٬ یوْخسا طرز حرکت ظرفی اوْلور. اؤرنک اۆچون: «اؤیرتمنین درسی قۇرتارمامیش زنگ چالیندی.» «آی گؤرونمهمیش صلوات چئویریر /آتا-بابالار سؤزو/»
بۇنلار ساده گئنیش جۆملهده ائیلملیک باغلاما ترکیبی یارادار و جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفلیگی اوْلار. اؤرنک اۆچون «اوْنلار بیزه گلیب چاتمامیش٬ بیز یوْلوموزا داوام ائتمهدیک» جۆملهسینده «اوْنلار بیزه گلیب چاتمامیش» جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفیدیر.
قایناق: معاصیر ادبی آذری دیلی، پروفسور دوقتور محمدتقی زهتابی، آشینا نشریاتی، تبریز ۱۳۷۹
ائیلملیک باغلامالار: «مادان٬ مهدن»
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
بۇ یازێ بۇنون آچێقلامالارێنداندێر: ائیلملیک باغلامالار
«مادان٬ مهدن»
بۇ اکلر ائیلمین دانما علامتی «ما٬ مه» ایله زامان بیلدیرن «دان٬ دن» اکلریندن دۆزلمیش و اساساً زامان و قیسماً حال-وضعیت بیلدیریر. بۇنلار جۆملهنین اساس ائیلمیندن اؤنجه بیر ایشین حتماً باش وئرمهلی اوْلدوغونو بیلدیریر. اؤرنک: «گلمهدن اؤنجه تلفون ائله»٬ «چالمادان اوْیناییر»٬ «آیدین یاغیش یاغماسینا اهمیت وئرمهدن چؤله چیخدی». دئمک بۇنلارین دوْغرولاماسی اوْلماز.
بۇ ائیلملیک باغلامالار جۆمله ایچینده ظرف روْلو اوْیناییر. اؤرنک: «گؤزلَنیلمهدن هاوا برک تۇتولوب یاغیش یاغدی». بۇ ائلملیک باغلامالار ساده جۆملهده ائیلملیک باغلاما ترکیبی یارادیر و جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفی اوْلور. اؤرنک اۆچون «هاوا آچیلمادان اؤنجه یوْلا حاضیرلاشدیم» جۆملهسینده٬ «هاوا آچیلمادان اؤنجه» سؤزلری ائیلملیک باغلاما ترکیبی و جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفیدیر.
اؤرنکلر:
«مادان٬ مهدن»
بۇ اکلر ائیلمین دانما علامتی «ما٬ مه» ایله زامان بیلدیرن «دان٬ دن» اکلریندن دۆزلمیش و اساساً زامان و قیسماً حال-وضعیت بیلدیریر. بۇنلار جۆملهنین اساس ائیلمیندن اؤنجه بیر ایشین حتماً باش وئرمهلی اوْلدوغونو بیلدیریر. اؤرنک: «گلمهدن اؤنجه تلفون ائله»٬ «چالمادان اوْیناییر»٬ «آیدین یاغیش یاغماسینا اهمیت وئرمهدن چؤله چیخدی». دئمک بۇنلارین دوْغرولاماسی اوْلماز.
بۇ ائیلملیک باغلامالار جۆمله ایچینده ظرف روْلو اوْیناییر. اؤرنک: «گؤزلَنیلمهدن هاوا برک تۇتولوب یاغیش یاغدی». بۇ ائلملیک باغلامالار ساده جۆملهده ائیلملیک باغلاما ترکیبی یارادیر و جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفی اوْلور. اؤرنک اۆچون «هاوا آچیلمادان اؤنجه یوْلا حاضیرلاشدیم» جۆملهسینده٬ «هاوا آچیلمادان اؤنجه» سؤزلری ائیلملیک باغلاما ترکیبی و جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفیدیر.
اؤرنکلر:
- بعضاً بیلمهدن کیمینسه داورانیشی حاقّیندا یازی یازیر.
- سوسوز قالمادان چؤلدن کئچه بیلدی.
- سئوگینی باغیمیسیز اوْلمادان آنلاماق اوْلماز.
- مۆشاهیده کامِرالارینا دۆشمهدن قاپیدان کئچمگی باجاردی.
- عئینی کیتابلاری اۇسانمادان تَکرار اوْخویور.
- اؤزگه دئییلسینیز کی٬ چاغیرمادان گلین.
- اۆرکدن آغلامادان٬ اۆرکدن گۆلمک اوْلماز.
قایناقلار: معاصیر ادبی آذری دیلی، پروفسور دوقتور محمدتقی زهتابی، آشینا نشریاتی، تبریز ۱۳۷۹
اینترنت
ائیلملیک باغلامالار: «ـالی٬ ـهلی»
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
بۇ یازێ بۇنون آچێقلامالارێنداندێر: ائیلملیک باغلامالار
«ـالی٬ ـهلی alı, əli»
بۇ اکلر ایله یارانان ائیلملیک باغلامالار٬ باش وئرمیش ایکی ایشین آراسینداکی زامان اۇزاقلیغینی بیلدیریر. اؤرنک اۆچون «اوْ خبری ائشیدهلی آرخایین یاتانمامیشام» جۆملهسینده٬ «ائشیدهلی» خبری ائشیدندن ایندییه قدرکی فاصیلهنی بیلدیریر.
بۇ ائیلملیک باغلامالار بعضاً ساده گئنیش جۆملهده ائیلملیک باغلاما ترکیبی یاراداراق جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفی اوْلور. مثلاً «سیزین یئرینیزه قوْناق گلهلی حالیم دۆزلیبدیر» جۆملهسینده «سیزین یئرینیزه قوْناق گلهلی» جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفیدیر.
اؤرنکلر:
«ـالی٬ ـهلی alı, əli»
بۇ اکلر ایله یارانان ائیلملیک باغلامالار٬ باش وئرمیش ایکی ایشین آراسینداکی زامان اۇزاقلیغینی بیلدیریر. اؤرنک اۆچون «اوْ خبری ائشیدهلی آرخایین یاتانمامیشام» جۆملهسینده٬ «ائشیدهلی» خبری ائشیدندن ایندییه قدرکی فاصیلهنی بیلدیریر.
بۇ ائیلملیک باغلامالار بعضاً ساده گئنیش جۆملهده ائیلملیک باغلاما ترکیبی یاراداراق جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفی اوْلور. مثلاً «سیزین یئرینیزه قوْناق گلهلی حالیم دۆزلیبدیر» جۆملهسینده «سیزین یئرینیزه قوْناق گلهلی» جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفیدیر.
اؤرنکلر:
- اوْ کیتابی اوْخویالی اۆچ-دؤرد آی اوْلوبدور.
- اۆزونو گؤرهلی جان تاپدیم.
- یاشار اؤزونو بیلدی-بیلهلی اوْ محلّهده یاشاییردیلار.
- آتاسیندان قالمیش ائوی ساتالی ایللر اوْلموشدور.
- سایت اوْ خبری یازالی بیر نئچه ساعات اوْلدو.
- سنی سئوهلی اۇشاق کیمی اوْلموشام.
قایناقلار: معاصیر ادبی آذری دیلی، پروفسور دوقتور محمدتقی زهتابی، آشینا نشریاتی، تبریز ۱۳۷۹
اینترنت
ائیلملیک باغلامالار: «ـینجا٬ ...»
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
بۇ یازێ بۇنون آچێقلامالارێنداندێر: ائیلملیک باغلامالار
«ـینجا٬ ـینجه٬ ـۇنجا٬ ـۆنجه»
بۇ اکلر ایله دۆزلن ائلیملیک باغلامالار عۆمیتله زامان مضمونونا مالیک اوْلور. آنجاق بو زامان آنلاییشی اؤزلوگونده ایکی شکیلدن بیرینده اوْلور.
۱.مۆعیّن زامان میقدارینی بیلدیریر. اؤرنک: «آنا٬ عسگر گئدن اوْغلو گؤزوندن ایتینجه ائوه دؤنمهدی». بۇنلارین دانماسی دا اوْلار.
۲. زامانین بیر آنینی بیلدیریر؛ یعنی بیرینجی ایش باش وئرن کیمی فوراً بیتیبن ایکینجی ائیلم باشلانیر. اؤرنک: «آنا اوْغلونو گؤرونجه قۇجاقلادی».
بۇنلارلا دۆزلن ائیلملیک باغلامالار دا ساده جۆملهلرده زامان ظرفی اوْلور. اؤرنک: «اوْ سؤزو ائشیدینجه اؤسگوردو». «اوْتوز ایلدن سوْنرا منی گؤرونجه تانیدی».
بۇنلار ساده گئنیش جۆملهده ائیلملیک باغلاما ترکیبی یاراتدیغی کیمی همین جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفی اوْلور. اؤرنک: «گۆنش بیر قاریش اۆفۇقدن اۇجالینجا اوْنا باخدیم» جۆملهسینده «گۆنش بیر قاریش اۆفۇقدن اۇجالینجا» مۆرکّب زامان ظرفیدیر و «نه زاماناچان؟» سوالینا جاواب وئریر.
اؤرنکلر:
«ـینجا٬ ـینجه٬ ـۇنجا٬ ـۆنجه»
بۇ اکلر ایله دۆزلن ائلیملیک باغلامالار عۆمیتله زامان مضمونونا مالیک اوْلور. آنجاق بو زامان آنلاییشی اؤزلوگونده ایکی شکیلدن بیرینده اوْلور.
۱.مۆعیّن زامان میقدارینی بیلدیریر. اؤرنک: «آنا٬ عسگر گئدن اوْغلو گؤزوندن ایتینجه ائوه دؤنمهدی». بۇنلارین دانماسی دا اوْلار.
۲. زامانین بیر آنینی بیلدیریر؛ یعنی بیرینجی ایش باش وئرن کیمی فوراً بیتیبن ایکینجی ائیلم باشلانیر. اؤرنک: «آنا اوْغلونو گؤرونجه قۇجاقلادی».
بۇنلارلا دۆزلن ائیلملیک باغلامالار دا ساده جۆملهلرده زامان ظرفی اوْلور. اؤرنک: «اوْ سؤزو ائشیدینجه اؤسگوردو». «اوْتوز ایلدن سوْنرا منی گؤرونجه تانیدی».
بۇنلار ساده گئنیش جۆملهده ائیلملیک باغلاما ترکیبی یاراتدیغی کیمی همین جۆملهنین مۆرکّب زامان ظرفی اوْلور. اؤرنک: «گۆنش بیر قاریش اۆفۇقدن اۇجالینجا اوْنا باخدیم» جۆملهسینده «گۆنش بیر قاریش اۆفۇقدن اۇجالینجا» مۆرکّب زامان ظرفیدیر و «نه زاماناچان؟» سوالینا جاواب وئریر.
اؤرنکلر:
- سنی گؤرونجه هیجان ساردی...
- اوْیون بیتینجه٬ شاه دا عسگرده عئینی قۇتویا قوْیولار.
- پۇل بیتینجه ائولیلیک ده بیتدی.
- پولیسه راست گلینجه قاچدی.
- سن الیمدن تۇتونجا اۆرگیم تیترهییر.
- سس-صادانی ائشیدینجه ائشیگه چیخدی.
قایناقلار: معاصیر ادبی آذری دیلی، پروفسور دوقتور محمدتقی زهتابی، آشینا نشریاتی، تبریز ۱۳۷۹
اینترنت
